Ճանապարհորդելու շատ եղանակներ կան` տեսնելու համար աշխարհի այն մասերը, որ երբեք չես մտածել, թե կգնաս: Ես երբեք հետաքրքրված չեմ եղել հանգստի համար ճանապարհորդելու գաղափարով: Ճանապարհորդել` արևի տակ նստելու, մի քանի լուսանկարներ անելու համար և այնուհետև գնալ տուն` բոլոր ընկերներիս և ընտանիքիս պատմելու զարմանալի վայրերի մասին, որտեղ եղել եմ: Դա ինձ ընդհանրապես չի հետաքրքրում: Այն, ինչն իրոք ինձ հետաքրքրում է, հնարավորությունն է գնալ և ապրել այլ վայրում, ստանալ մարդկային շփում` հասկանալու համար, թե ովքեր ենք մենք որպես անհատներ: Կիսվել, տեսնել այլ ապրելակերպ, այլ արժեքներ, սովորել, թե ինչ ընդհանուր բաներ ունենք և աճել: Եվ հենց սա էլ ինձ բերեց Հայաստան:
Ես քառորդ հայ եմ և մեծացել եմ մի քաղաքում, որտեղ շատ քիչ հայեր կան: Այս պատճառով էլ չգիտեմ ո’չ լեզուն, ո’չ ավանդույթները և մշակույթը, և միայն մի փոքր մասը սփյուռքի մշակույթից (հիմնականում` ուտեստներ): Բայց ես ունեմ հայկական ազգանուն, որն իմ ողջ կյանքի ընթացքում ինձ հիշեցրել է հայկական ժառանգության մասին:
Ես ժամանեցի Հայաստան այս օգոստոսին` իմանալով, թե ինչ է մածունը, լահմաջոն և տոլման և երեք հայերեն բառ` տատիկիս և պապիկիս նախկին կամ այժմյան ընտանի կենդանիների անունները (Անուշ, Հոշոր և Սև):
Վերջին մոտ ութ ամիսների ընթացքում ես ապրել եմ շատ գեղեցիկ պահեր, սակայն, ամենավառ պահերից մեկը եղել է այստեղ առաջին ամսվա ընթացքում:
Ես ապրում էի Վանաձորում` Սվետլանա անունով մի կնոջ հետ: Ես չէի խոսում հայերեն, և ոչ էլ նա էր խոսում անգլերեն: Մի օր որոշ բառերի, որոնք ես չհասկացա, և ձեռքի որոշ ժեստերի միջոցով նա ինձ հարցրեց, թե կցանկանամ գնալ զբոսնելու իր և իր ընկերուհու հետ, ում անունը նույնպես Սվետլանա էր: Ես ասացի այո, այնուհետև նայեցի բառարանում «ուեն (հայերեն` երբ)» բառը և հարցրի «հիմա՞ (անգլերեն` նաու)»: Սվետլանան ծիծաղեց և հետո պատասխանեց. «Այո/յես, մենք հիմա ենք զբոսնելու»:
Անձրև էր գալիս: Մենք դուրս եկանք տանից` զինված մեր անձրևային վերարկուներով և մեկ անձրևանոցով: Նրանցից յուրաքանչյուրը ամեն կողմից բռնել էր ձեռքս: Միասին մենք զբոսնեցինք, այս եկու կանայք իրենց 60-ական տարիներին լավագույն ընկերուհիներ էին, ովքեր ապրում են միմյանցից 5 րոպե ճանապարհի հեռավորությամբ, երկուսն էլ Մոսկվա տեղափոխված երեխաներով և Գայանե անունով դուստրերով: Երեքս` ես և երկու Սվետլանաները, հավաքվեցինք մեկ անձրևանոցի տակ: Նրանք խոսում էին իմ ետևից և առջևից, ծիծաղում և ժպտում` շարունակաբար ընդգրկելով ինձ խոսակցության մեջ, որը ես չէի կարողանում հասկանալ, և որից, սակայն, բավականին հաճույք էի ստանում: Մենք գնացինք հարևան այգին` լի սոճիներով և հին սովետական խաղալիքներով: Ծառերի տակ մենք պատսպարված էինք անձրևից: Բարձրահասակ Սվետլանան, ով իմ տանտիրուհին չէր, ցած դրեց անձրևանոցը, գետնից մի փոքրիկ փայտ վերցրեց: Նա մոտեցավ փոքր անցքով մի սոճու: Նա փայտը մտցրեց անցքի մեջ և սկսեց հյութ քամել անցքից: Երբ հյութը թափվեց խառից, նա քթով մոտեցավ անցքին և խորը շունչ քաշեց` այնտեղ կանգնելով մի երկար րոպե: Հետո նա շրջվեց և ժեստերով հասկացրեց, որ հաջորդը ես եմ: Ես սեղմվեցի ծառին և խորը շունչ քաշեցի, իմ քիթն ու կոկորդը սառեցին սոճու բույրից: Հաջորդը Սվետլանան էր` իմ տանտիրուհին: Իր հերթին նա 3 անգամ խորը շնչեց: Հետո մենք երեքով կանգնեցինք և հիացանք ծառով. դա մի պահ էր, որն անհնար է նկարագրել բառերով: Ինձ համար միանգամայն աբսուրդ և գեղեցիկ միաժամանակ: Մենք բոլորս անձայն շնորհակալություն հայտնեցինք ծառին, հետո երեքս թևանցուկ վերադարձանք տուն: Անձրևը կտրվել էր, գետինը խոնավ էր և երկինքը մոխրագույն` ետևում պայծառ, կարծես շուտով արևը դուրս էր գալու: Տանը մենք թեյ խմեցինք, ընկույզի մուրաբա, քաղցրավենիք և թարմ միրգ կերանք: Ես լսել էի, որ հայ մարդիկ ցանկանում են վստահ լինել, որ դու քեզ լավ ես զգում, այս երկու կանայք բացառություն չէին: Նրանք իրոք հոգ են տանում, որ ոտքերդ տաք լինեն, իսկ ստամոքսդ` կուշտ: Այս պատճառով էլ ես իմացա, որ ոչ միայն լավ են զգում մյուսների մասին հոգալով, այլև կյանքի անհրաժեշտություն է առողջ հասարակություն կառուցելը:
Ես չեմ կարող հաշվել այսպիսի պահերը, որոնց հանդիպել եմ Հայաստանում, պահեր, երբ ես ինձ այսքան ներկա եմ զգում, կարծես այստեղ եմ հենց հիմա` այս պահին և չկա մի այլ տեղ, որտեղ կլինեի, ինչ-որ կերպ սա ճիշտ է թե’ ուրախ, թե’ տխուր պահերի համար:
Հիմա, մինչ ես տխրել եմ հեռանալուս համար, շատ բան կա, որ տանելու եմ ինձ հետ: Հիմա ես կարողանում եմ խոսել հայերեն, չնայած նրանք հաճախ ներառում են ձեռքի ժեստեր, մի քանի անգլերեն բառեր և, իհարկե, ծիծաղ: Ես կտանեմ ինձ հետ իմ հիշողությունները և նոր ընկերներիս: Դեռ չգիտեմ երբ, բայց ես զգում եմ, որ ինտուիցիաս ինձ կբերի հետ` Հայաստան:
Մելանի Թաֆեջիան
